Dạo quanh các di tích lịch sử hay lướt mạng xã hội vào những dịp lễ Tết, không khó để bắt gặp hình ảnh những người trẻ thướt tha trong tà áo Nhật Bình, Giao Lĩnh hay Ngũ thân. Từ một di sản tưởng chừng đã ngủ yên trong quá khứ, cổ phục Việt đang có một cuộc trở lại ngoạn mục, và người thổi bùng lên ngọn lửa đam mê ấy chính là thế hệ Gen Z.
Đây không chỉ là một xu hướng thời trang, mà còn là một hành trình văn hóa đầy ý nghĩa, nơi "tương lai nối dài quá khứ", khẳng định bản sắc dân tộc trong bối cảnh hội nhập toàn cầu.
Cổ Phục Việt Là Gì? Di Sản Vượt Xa Tà Áo Dài
Khi nhắc đến trang phục truyền thống, nhiều người chỉ nghĩ đến Áo Dài. Tuy nhiên, đó chỉ là một phần trong kho tàng di sản trang phục đồ sộ của dân tộc.
Cổ phục Việt (hay Việt phục) là thuật ngữ dùng để chỉ các loại trang phục truyền thống của người Việt qua nhiều thời kỳ lịch sử trước đây. Trong khi thế giới đã quá quen thuộc với Hanbok của Hàn Quốc hay Kimono của Nhật Bản, thì giờ đây, vẻ đẹp của áo Tấc, Nhật Bình, Giao Lĩnh... đang dần được những người trẻ đưa trở lại và lan tỏa một cách đầy tự hào.
Chiêm Ngưỡng Vẻ Đẹp Cổ Phục Việt Qua Các Thời Kỳ
Mỗi triều đại, mỗi giai đoạn lịch sử lại để lại một dấu ấn riêng trên trang phục, tạo nên một bức tranh đa dạng và đầy màu sắc.
- Thời Lý - Trần - Lê: Nổi bật với áo Đối khâm (hai vạt áo song song, không cài khuy) và áo Giao lĩnh (cổ áo giao nhau trước ngực, vạt trái đè lên vạt phải), mang vẻ đẹp phóng khoáng, giản dị.
- Thời nhà Nguyễn: Đánh dấu sự phát triển rực rỡ của lễ phục với:
- Áo Nhật Bình: Thường phục sang trọng của nữ giới hoàng tộc, đặc trưng bởi phần cổ áo hình chữ nhật to bản.
-
Áo Tấc (Áo Lễ/Áo Ngũ thân tay thụng): Lễ phục trang trọng dành cho cả nam và nữ thuộc tầng lớp quý tộc, quan lại.
-
Áo Ngũ thân: Trang phục phổ biến sau năm 1744, có 5 thân, cổ đứng, cài khuy bên phải, thể hiện sự kín đáo, đoan trang.
-
Đầu thế kỷ XX: Hình ảnh áo Tứ thân với yếm đào, nón quai thao đã trở thành biểu tượng cho vẻ đẹp duyên dáng, mộc mạc của người phụ nữ Kinh Bắc.
Gen Z và Sứ Mệnh "Nối Dài Quá Khứ"
Trào lưu phục dựng cổ phục không phải tự nhiên mà có. Nó được thắp lửa và nuôi dưỡng bởi chính tình yêu văn hóa của thế hệ trẻ.
-
Từ những cộng đồng tâm huyết: Các hội nhóm như Đại Việt Cổ Phong (thành lập 2014) đã trở thành nơi quy tụ hàng trăm nghìn bạn trẻ đam mê nghiên cứu, chia sẻ kiến thức về văn hóa cổ.
-
Đến sức ảnh hưởng của truyền thông: Thành công của các dự án phim ảnh (Phượng Khấu), MV ca nhạc (Không thể cùng nhau suốt kiếp - Hòa Minzy, Anh ơi ở lại - Chi Pu) với phần phục trang được đầu tư công phu đã đưa vẻ đẹp của Việt phục đến gần hơn với công chúng.
-
Trở thành "trend" trong đời sống: Việc mặc cổ phục chụp ảnh kỷ yếu, ảnh cưới, du xuân hay check-in tại các di tích đã trở thành một xu hướng văn hóa đầy tự hào, giúp di sản "sống" lại trong đời sống đương đại.
Sức Ảnh Hưởng Của Trào Lưu: Tích Cực và Thách Thức
Sự trở lại mạnh mẽ của cổ phục Việt mang đến nhiều tín hiệu đáng mừng nhưng cũng đi kèm không ít thách thức.
✅ Mặt tích cực:
-
Nâng cao kiến thức: Giúp Gen Z hiểu sâu hơn về lịch sử, văn hóa và thẩm mỹ của cha ông.
-
Khơi nguồn sáng tạo: Kích thích sự sáng tạo trong thiết kế thời trang ứng dụng dựa trên chất liệu truyền thống.
-
Bảo tồn di sản: Là phương pháp bảo tồn sống động và hiệu quả nhất khi trang phục được sử dụng, yêu mến.
-
Quảng bá văn hóa: Đưa hình ảnh Việt Nam ra thế giới một cách ấn tượng và đầy bản sắc.
⚠️ Những thách thức cần vượt qua:
-
Hiểu sai, biến tấu quá đà: Việc thiếu kiến thức có thể dẫn đến những sản phẩm cách tân sai lệch, làm mất đi giá trị nguyên bản.
-
Vấn đề thương mại hóa: Nhiều sản phẩm kém chất lượng, sao chép thiết kế ra đời, làm giảm giá trị của cổ phục.
-
Thiếu tôn trọng: Một số trường hợp sử dụng trang phục sai bối cảnh, thiếu sự trang trọng cần thiết.
Làm Sao Để Gìn Giữ và Phát Triển Làn Sóng Cổ Phục Bền Vững?
Để trào lưu này không chỉ là một xu hướng nhất thời mà trở thành một dòng chảy văn hóa bền vững, cần có sự chung tay từ nhiều phía:
-
Trau dồi kiến thức: Các bạn trẻ cần chủ động tìm hiểu kỹ lưỡng về lịch sử, quy cách của từng loại trang phục trước khi sử dụng hay sáng tạo.
-
Tôn trọng giá trị nguyên bản: Sáng tạo là cần thiết, nhưng cần dựa trên sự tôn trọng và hiểu biết về những giá trị cốt lõi của di sản.
-
Nâng cao chất lượng sản phẩm: Ủng hộ các thương hiệu, nhà may uy tín, có sự đầu tư nghiên cứu nghiêm túc để tạo ra những bộ trang phục chất lượng.
-
Tăng cường phối hợp: Cần sự kết nối giữa các nhà nghiên cứu, nhà thiết kế và cộng đồng trẻ để tạo ra một môi trường phát triển lành mạnh cho văn hóa cổ phục.
Sự trở lại của cổ phục Việt, được dẫn dắt bởi Gen Z, là một minh chứng sống động cho thấy tình yêu di sản vẫn luôn âm ỉ chảy trong huyết quản người Việt. Đây không chỉ là việc mặc một bộ quần áo đẹp, mà còn là khoác lên mình niềm tự hào, trách nhiệm và tiếp nối dòng chảy văn hóa ngàn năm của dân tộc.
