Tháng Bảy âm lịch về, lòng mỗi người con Việt lại bâng khuâng nhớ về ngày lễ Vu Lan báo hiếu - một trong những đại lễ quan trọng và giàu ý nghĩa nhân văn nhất trong văn hóa Phật giáo. Đây là dịp để con cháu bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến công lao trời biển của cha mẹ, ông bà, tổ tiên. Vậy ngày Vu Lan là ngày gì, Vu Lan 2025 rơi vào ngày nào và cách thức cúng lễ ra sao cho trọn vẹn hiếu đạo? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết này.
1. Ngày Vu Lan Là Ngày Gì? Nguồn Gốc Của Lễ Báo Hiếu
Ngày Vu Lan, hay còn gọi là Lễ Vu Lan Báo Hiếu, diễn ra vào ngày Rằm tháng Bảy (15/7) Âm lịch hàng năm. Đây là một ngày lễ lớn của Phật giáo, bắt nguồn từ sự tích về lòng hiếu thảo của Đại đức Mục Kiền Liên cứu mẹ mình thoát khỏi kiếp ngạ quỷ (quỷ đói).
Theo kinh Vu Lan Bồn, sau khi đắc đạo, Tôn giả Mục Kiền Liên đã dùng tuệ nhãn nhìn thấy mẹ mình là bà Thanh Đề đang phải chịu khổ cực dưới địa ngục. Vì lòng thương mẹ, Ngài đã đem cơm xuống dâng nhưng thức ăn đều hóa thành lửa đỏ. Đau xót khôn nguôi, Ngài cầu cứu Đức Phật và được dạy rằng: "Dù ông thần thông quảng đại đến đâu cũng không đủ sức cứu mẹ ông. Chỉ có một cách là nhờ sự hợp lực của chư tăng khắp mười phương".
Vâng lời Phật dạy, vào ngày Rằm tháng Bảy - ngày chư tăng Tự tứ sau ba tháng an cư kiết hạ - Mục Kiền Liên đã sắm sanh lễ vật, thành tâm cúng dường và nhờ sức chú nguyện của chư tăng để cứu mẹ. Nhờ phước báu đó, mẹ Ngài đã được siêu thoát. Từ đó, ngày Rằm tháng Bảy Âm lịch trở thành ngày lễ Vu Lan, là dịp để con cháu báo hiếu, cầu siêu cho cha mẹ, tổ tiên.
2. Lễ Vu Lan 2025 Rơi Vào Ngày Nào?
Theo lịch Vạn niên, ngày Rằm tháng Bảy Âm lịch năm Ất Tỵ 2025 sẽ rơi vào Thứ Bảy, ngày 6 tháng 9 năm 2025 Dương lịch.
Việc ngày lễ rơi vào cuối tuần là thời điểm thuận lợi để các gia đình có thể sum họp, cùng nhau chuẩn bị mâm cơm cúng gia tiên và thể hiện lòng thành kính đối với các đấng sinh thành.
3. Ý Nghĩa Sâu Sắc Của Ngày Vu Lan Báo Hiếu
Ngày lễ Vu Lan đã vượt ra khỏi khuôn khổ tôn giáo, trở thành một ngày lễ văn hóa tinh thần của người Việt, mang nhiều tầng ý nghĩa sâu sắc:
-
Ngày Báo Hiếu Cha Mẹ: Đây là ý nghĩa cốt lõi và quan trọng nhất. Vu Lan là dịp để con cái bày tỏ lòng biết ơn, hiếu hạnh với cha mẹ. Với cha mẹ còn tại thế, con cái thể hiện sự quan tâm, chăm sóc. Với cha mẹ đã quá vãng, con cái làm lễ cúng dường, cầu siêu để cha mẹ được an nghỉ nơi cõi vĩnh hằng.
-
Ngày Tôn Vinh Tình Cảm Gia Đình: Lễ Vu Lan nhắc nhở mỗi người về cội nguồn, về công ơn của tổ tiên, ông bà, từ đó trân trọng hơn những giá trị của gia đình.
-
Ngày Của Lòng Bác Ái: Vu Lan còn là ngày xá tội vong nhân, thể hiện lòng từ bi bác ái của nhà Phật đối với tất cả chúng sinh, cầu cho những linh hồn cô đơn, không nơi nương tựa được siêu thoát.
-
Nghi Thức "Bông Hồng Cài Áo": Đây là một nghi thức đẹp và giàu ý nghĩa trong ngày Vu Lan. Ai còn mẹ cha sẽ được cài một bông hồng đỏ - biểu tượng của niềm hạnh phúc và may mắn. Ai không còn mẹ cha sẽ cài một bông hồng trắng - biểu tượng của sự tưởng nhớ và lòng biết ơn.
4. Hướng Dẫn Cách Cúng Lễ Vu Lan Tại Gia Trọn Vẹn
Để thực hiện nghi lễ cúng Vu Lan tại nhà một cách trang trọng và đúng nghi thức, các gia đình thường chuẩn bị 3 mâm cúng chính:
a. Mâm cúng Phật
-
Đặc điểm: Mâm cúng Phật phải là mâm cỗ chay hoặc một mâm ngũ quả đơn giản để thể hiện lòng thanh tịnh.
-
Gợi ý các món: Xôi (xôi gấc, xôi đỗ xanh), giò chả chay, nem chay, các món rau củ xào, canh nấm, canh rau củ...
-
Lưu ý: Mâm cúng Phật được đặt ở vị trí cao nhất trên bàn thờ.
b. Mâm cúng Gia tiên, Thần linh
-
Đặc điểm: Mâm cúng gia tiên có thể là cỗ chay hoặc mặn tùy theo truyền thống của gia đình. Mâm cỗ thể hiện lòng thành kính, biết ơn đối với ông bà, tổ tiên.
-
Gợi ý mâm cỗ mặn: Gà luộc, xôi, nem rán, giò lụa, canh măng hoặc canh mọc, các món xào...
-
Đi kèm: Vàng mã, tiền giấy, rượu, trà, trầu cau và các vật dụng dành cho người cõi âm.
c. Mâm cúng Chúng sinh (Cúng Cô hồn)
-
Mục đích: Bố thí cho những linh hồn đói khát, không nơi nương tựa.
-
Vị trí đặt lễ: Mâm cúng chúng sinh được đặt ở ngoài sân, trước cửa nhà.
-
Lễ vật bao gồm:
-
Cháo trắng loãng (12 bát nhỏ).
-
Gạo, muối (một đĩa).
-
Hoa quả (5 loại).
-
Bánh kẹo, bỏng ngô, khoai lang luộc.
-
Tiền lẻ, vàng mã.
-
Nước lọc, nhang, nến.
-
Sau khi cúng xong, gạo và muối sẽ được vãi ra sân theo bốn phương tám hướng, và vàng mã được đem đi hóa.
Lễ Vu Lan không chỉ là một nghi lễ tâm linh mà còn là dịp để mỗi người sống chậm lại, suy ngẫm về chữ "Hiếu" và trân trọng những phút giây được ở bên gia đình. Chúc bạn và gia đình có một mùa Vu Lan an lành, ấm áp và trọn đầy hiếu hạnh.
